Πέμπτη 4 Απριλίου 2013

Ένας ξεχωριστός τόπος ΤΟ ΒΕΛΒΕΝΤΟ

Γράφει ο ΣΤΑΘΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ (Ο Στάθης Παρασκευόπουλος είναι Εκπαιδευτικός, 
Λογοτέχνης και Πρόεδρος του Συνδέσμου Ιστορικών Συγγραφέων)


Η ΖΩΗ φτιάχνει τα παιχνίδια της. Που να το φανταστείς, ένας νοτιοελλαδίτης, εσύ, ότι θα βρεθείς, μέσα σ’ ένα μήνα, στον ίδιο τόπο στη Βόρειο Ελλάδα. Το ’ζησε αυτό η αφεντιά μου, όταν στις 3 του Νοέμβρη βρέθηκα προσκαλεσμένος στην Κοζάνη να μιλήσω για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωσή της και σήμερα 18 του Δεκέμβρη – ύστερα από ενάμιση μήνα- να βρίσκομαι πάλι στην πρωτεύουσα της Δυτικής Μακεδονίας και να την αφήνω κατηφορίζοντας πάλι για το νότο.

Οι επαγγελματικές ασχολίες του γιου - που με πήρε σ’ αυτό το ταξίδι μαζί του- τον ήθελαν να περάσει και από το ΒΕΛΒΕΝΤΟ. Ως τώρα την «κώμη», όπως θα ’λεγαν οι βυζαντινοί, την ήξερα απ’ τη Γεωγραφία και απ’ τη φήμη της ως φρουτοπαραγωγική περιοχή. Σήμερα, θα ’χα τη χαρά να τη γνωρίσω από κοντά. Και είναι, πράγματι, η χαρά μου μεγάλη όταν ταξιδεύω και όταν τυχαίνει να γνωρίζω έναν άγνωστο ως τη στιγμή του ταξιδιού τόπο.

 



Με ψιλόβροχο αφήνουμε την Κοζάνη. Τα ισιώματα των χωραφιών άλλα σπαρμένα και άλλα στην αγρανάπαυσή τους. Ο Βαθύλακκος στο δρόμο μας. Μετά από μερικά χιλιόμετρα ο δρόμος πλησιάζει απ’ τα αριστερά το βουνό και απ’ τα δεξιά τις όχθες της λίμνης του φράγματος του Πολυφύτου, που σ’ ένα μυχό της υπάρχει εγκατάσταση ιχθυοκαλλιέργειας. Περνάμε τη γέφυρα του Πολυφύτου, (μήκους 1.372 μ.) στρίβουμε αριστερά. Στα 10 χιλιόμετρα το Βελβεντό. Μ’ ευθείες ο δρόμος, αφού ο τόπος είναι ομαλός με σιταροχώραφα και περιβόλια από φρουτόδεντρα που αυτή την εποχή δείχνουν τη γύμνια της δίχως, να ντρέπονται. Τα φαντάζεσαι τις ώρες της ανοιξιάτικης ευδίας όταν φορούν τα ροζόασπρα φορέματά τους ή τις καλοκαιρινές ώρες όταν στιλβώνουν τους ευλογημένους καρπούς τους: Τα ροδάκινα, τα μήλα, τα σταφύλια και όλα τ’ άλλα. Ευλογία Κυρίου, η εποχή της παγκαρπίας θα ’ναι. «Μια απ’ τις καλύτερες κωμοπόλεις της Ελλάδας, θα μου πει ο Ηλίας, ο γιος μου και θα συνεχίσει: «Πολλοί προοδευτικοί άνθρωποι.Υποδειγματικοί καλλιεργητές. Έχουν δυο τρεις Συνεταιρισμούς. Έχουν όμως στενοχωρηθεί, γιατί ο «Καλλικράτης» τους πήρε το Δήμο. Το παλεύουν, βέβαια, δεν κάθονται με σταυρωμένα χέρια…» φτάνουμε. Η πρώτη εντύπωση καλή, σπίτια περιποιημένα. Τα τζάκια να καπνίζουν σαν αρειμάνιοι καπνιστές. Οι δρόμοι πλακοστρωμένοι ή ασφάλτινοι. Ο Ηλίας με αφήνει στο κέντρο. Μια «υποψία πλατείας» με μαγαζιά ολοτρόγυρα. Ο χώρος της «δωρεά των ομογενών από ΗΠΑ Ιωάννη και Αικατερίνης Τσιάμη 1979» Αρχίζω την οδοιπορία. Παίρνω τον ανήφορο. Υγρασία και ψιλόβροχο, που δεν είναι απειλητικό. Βρίσκω το Δημαρχείο. Ένα μικρό καλαίσθητο οίκημα. Και το πανώ διαμαρτυρίας «ΒΕΛΒΕΝΤΟ ΕΝΩΜΕΝΟ ΠΟΤΕ ΝΙΚΗΜΕΝΟ». Φτάνω στο πάνω μέρος και κατεβαίνω απ’ τον άλλο δρόμο. Θαυμάζω τα νοικοκυρεμένα σπίτια. Ιδιαίτερα τα παλιά με το αέτωμα. Κατεβαίνω, η οδός Κοιμήσεως Θεοτόκου με βγάζει στην εκκλησία. Αριστερά της η οδός Αρχαιολογικού Μουσείου, δεξιά της η οδός Μητροπολίτου Κωνστάντιου Ματούλα. Στην είσοδο διαβάζω: Ανηγέρθη δαπάνη Γεωργίου Κακούλη 1968» Και το ρολόι «Δωρεά ΜΑΚΡΥ & KALLIORI PAPPA Παπαζήσογλου 1952» Στο υπέρθυρο της εκκλησίας επιγραφή «Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου 1804-1807» Βασιλική τρίκλιτη με περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο. Με πρόναο, γυναικωνίτη και στασίδια μπρος –πίσω στα κλίτη και πολλά καθίσματα. Ανάβω αγιοκέρι και ψελλίζω μια σύντομη ευχαριστήρια προσευχή γι’ αυτά που αξιώνομαι να ζω και να βιώνω. Απέναντι απ’ την εκκλησιά κομψό, πετρόχτιστο οικοδόμημα (1905) Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Βελβεντού. Ανεβαίνω στα σκαλιά, μπαίνω, δεν ενοχλώ τους υπαλλήλους και θαυμάζω τα έργα των παιδιών. Περιπλανιέμαι στους δρόμους. Συγκρατώ μερικούς: Φιλίππου Β΄, Ίωνος Δραγούμη, Σικελλιανού, Ειρήνης- Φιλίας.-. Ίδιες όμορφες εικόνες. Αρχοντόσπιτα, αυλές περιποιημένες, όλα φροντισμένα, τίποτα στην τύχη του. Φτάνω στην Παιδική Αγροτική Βιβλιοθήκη «Ζήνων Παπαναστασίου Βελβεντός 1868-1995 Αθήνα» Άλλη μια έκπληξη! Άνετος ο αύλειος χώρος της. Άνθρωποι, που νοιάζονται όχι μόνο για τις καλλιέργειές τους, αλλά και για τη μόρφωση των παιδιών τους. Αυτά είναι η καλύτερη επένδυσή τους. Και πώς αυτή η εικόνα με γυρίζει στα περασμένα, όταν σε κάθε χωριό που πήγαινα, «όταν ήμουν Δάσκαλος», όπως έλεγε ο Κονδυλάκης, πρώτο μου μέλημα ήταν η λειτουργία βιβλιοθήκης…Στο Βελβεντό λειτουργεί Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο. Είδα τα αντίστοιχα κτίριά τους, όλα στολισμένα για τις κείμενες γιορτές. Άκουσα για τις δραστηριότητες του Μορφωτικού Συλλόγου, για το χορευτικό του, για το κινηματογραφικό του τμήμα, για τα τμήματα τρομπέτας και κοπτικής ραπτικής, και για τον εμποροεπαγγελματικό και τον Ορειβατικό του Σύλλογο, για τον Α.Σ. Βελβεντό (έτος ίδρυσης 1962) που διατηρεί ποδοσφαιρική ομάδα, παιδικό και τζούνιορ ποδόσφαιρο, μπάσκετ ανδρών, παίδων, κορασίδων και στίβου με ζηλευτές επιδόσεις. Έμαθα για την «Κοινωνία Πολιτών του Βελβεντού», για το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων των Σχολείων, για το Πρόγραμμα Κοινωφελούς Εργασίας, για τη Φιλόπτωχο Αδελφότητα Κυριών, για το «Σύλλογο Βελβεντινών Αυσταλίας» που βοήθησε, μάλιστα, στην έκδοση του βιβλίου «Ιερός Ναός Κοίμησης Θεοτόκου Βελβεντού» και για άλλα ακόμα. Τι να πρωτοθαυμάσεις και τι να πρωτοθυμηθείς. Και πώς θα μπορούσε να λείψει απόναν τόπο με τέτοια πρόοδο η «τοπική πολιτιστική έκδοση», ο τύπος τους δηλαδή. Η εφημερίδα τους μηνιαία με τον τίτλο: «Το Βελβεντό» καλαίσθητη, ενημερωμένη, με ποικίλη ύλη, δεκαεξασέλιδη: Απ’ αυτούς τους ανθρώπους ο «Καλλικράτης» αφήρεσε το Δήμο τους, ένα Δήμο πρότυπο λειτουργίας, που θα ’πρεπε να τον δείχνουν ως παράδειγμα μίμησης σ’ όλη την Ελλάδα. Τι να πεις με τους καρεκλοκένταυρους της Αθήνας! Της Αθήνας, που για να λέμε και «του στραβού το δίκιο» «βγάζει το καπέλο της» στο Βελβεντό, αφού στην έγκριτη εφημερίδα «Το Βήμα» ο γνωστός και καταξιωμένος δημοσιογράφος Αντώνης Καρακούσης, έγραψε σε άρθρο του με το τίτλο:

 
«Οι δημιουργοί θα σώσουν την Ελλάδα» τα εξής:
«Πριν από λίγα χρόνια μια μικρή ομάδα νέων, με γνώσεις και σύγχρονες παραστάσεις εμπορίου, πήρε την απόφαση να φύγει από τα μεγάλα αστικά κέντρα και να μετοικήσει στην ύπαιθρο. Πρώτη επιλογή βεβαίως η πατρώα γη. Είχαν κοινή καταγωγή και την τύχη να προέρχονται από το Βελβεντό Κοζάνης, ένα ιστορικό χωριό με παράδοση παραγωγής και κουλτούρα συνεταιριστική.
Εξαιρετικός ο τόπος, οι οπωρώνες όντως από τους καλύτερους της χώρας, το πλεονέκτημα υπήρχε, αλλά έλειπαν η μέθοδος, το σύστημα, οι αρχές και οι κανόνες εκμετάλλευσης και εμπορίας των αγαθώς του.
Η ολιγομελής αυτή νεανική ομάδα λοιπόν έφερε στο Βελβεντό τους κανόνες και τη μέθοδο. Έπεισε και τους υπόλοιπους παραγωγούς και ξεκίνησαν ένα πρόγραμμα καλύτερης οργάνωσης και εκμετάλλευσης των υπέροχων ροδακίνων της περιοχής.
Σήμερα όλοι αναγνωρίζουν τα ροδάκινα Βελβεντού ως τα καλύτερα της χώρας, οι πωλήσεις είναι εξασφαλισμένες, οι εξαγωγές τρέχουν, η αγορά της Ρωσίας άνοιξε, οι παραγωγοί κερδίζουν και βεβαίως επενδύουν, στρεφόμενοι στα ρόδα και στο ροδέλαιο, προσδοκώντας ακόμη καλύτερες επιδόσεις…» 

Η συνέχεια του άρθρου αναφερόταν σε νέους της περιοχής της Κορίνθου…Το Βελβεντό, για το οποίο η καλή φήμη είχε προτρέξει, με την επίσκεψή μου σ’ αυτό, επαλήθευσε, κατά τον καλύτερο τρόπο, ότι αυτά που ’χα ακούσει ωχριούσανμπροστά στην πραγματικότητα. Φεύγοντας, ο φίλος του γιου Μανώλης Ματθαίος θα μας προσφέρει εκλεκτά μήλα, ενώ στο εργαστήρι «Ζανδέ» θα προμηθευτούμε- αλλά και θα μας φιλέψει – τουλούμπες μελιστάλαχτες. –Φεύγουμε. Και σκέπτομαι: Να ένας τόπος που δείχνει το δρόμο πού ’πρεπε ν’ ακολουθεί η Ελλάδα. Έχει πλούτο: τον ήλιο της, τη θάλασσά της, τους αρχαιολογικούς χώρους- έχει και αρχαιότητες το Βελβεντό και Μουσείο - τους ιστορικούς τόπους και τα εκλεκτά γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα της. Φυσικός πλούτος μοναδικός, περιβάλλον πλούσιο σε χλωρίδα και πανίδα, ο τουρισμός μας θα ’πρεπε να ’ναι σε ψηλές κλίμακες. Με ποιους πολιτικούς όμως και με ποια πολιτική. Μάζεψαν το μισό πληθυσμό στην Αθήνα. Άφησαν απροστάτευτη την επαρχία. Επέτρεψαν τη λαθρομετανάστευση. Και συνεχίζουν να πορεύονται στην ίδια λανθασμένη ρότα που μας οδήγησε στους βράχους… Θα ’θελα να’ μαι στο Βελβεντό στη γιορτή ροδάκινου ή στις άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις των Συλλόγων του, να οδοιπορήσω με τους ορειβάτες του στις κατάφυτες πλαγιές των Πιερίων, στο Μοναστήρι, στους καταρράκτες στο Σκεπασμένο, φαράγγι της Λαφίστας με τις λιμνούλες, στα δάση με τα πλατάνια, τις οξιές και τ’ άλλα δασόυτρα …Διαβάζω στο έγχρωμο φυλλάδιο «Βελβεντό –ένας ξεχωριστός τόπος» που πήρα απόνα γραφειάκι κοντά στο κεντρικό καφενείο: «Αυτός ο πλούτος οδήγησε από νωρίς σε μια στέρεη κοινοτική οργάνωση αποτέλεσμα της οποίας είναι ένας πανέμορφος οικισμός, με εξίσου πανέμορφους τέσσερις άλλους ορεινούς, τα μνημεία, τα πέτρινα σπίτια, τα μουσεία και οι συλλογές, οι σύλλογοι, τα σχολεία και οι ναοί. Όλοι σ’ αυτόν τον τόπο μετέχουν στα κοινά, δραστηριοποιούνται από συλλόγους πλήθος έργων και πολιτισμού…» Το Βελβεντό δεν παράγει μόνον εκλεκτά αγροτικά προϊόντα, αλλά προσφέρει και πολιτισμό.

Τόποι σαν το Βελβεντό δεν τους αποχαιρετάς. Τους κλείνεις στην καρδιά σου και τους κουβαλάς μαζί σου. Και θα μιλάς γι’ αυτούς όπου σταθείς κι όπου βρεθείς. Κι εύχεσαι πάλι να ξανάρθεις. Και κάπου μέσα σου το σημειώνεις δίνοντας κάτι σαν υπόσχεση. Να ξανάρθεις…