Σάββατο 15 Σεπτεμβρίου 2012

ΤΟ ΔΡΟΣΟΛΟΥΣΤΟ ΒΕΛΒΕΝΤΟ

Παρακαλώ να δημοσιεύσετε εις την έγκριτον εφημερίδα «Το Βελβεντό», σχετικά με τις Αρχαιότητες και την Ιστορία το Βελβεντού του αείμνηστου Ι.Γ. Αντωνιάδου λογίου, Βουλευτού, νομομαθούς, λογοτέχνου, τέκνου του Βελβεντού ο οποίος ησχολήθη με το ανωτέρω θέμα από το 1952.
Εν Βελβεντώ τη 16η Ιουλίου 2012
Με εκτίμηση
Ιπποκράτης Παπαγεωργίου Ιατρός

 

Δευτέρα 28 Ιανουαρίου 1952


4. Η ΓΡΑΤΣΙΑΝΗ ΤΟΥ
Δεν είναι επακριβώς γνωστή η χρονολογία της μετοικεσίας της Γρατσάνης προς το Βελβεντό. Πρέπει πάντως να έλαβε χώραν μετά το 1692 Διότι κατά το έτος ούτο φέρεται υπάρχουσα αυτοτελώς η Γρατσιάνη, αφ’ ού μνημονεύεται κεχωρισμένως από τον Κώδικα της Μονής Αγίου Νικάνορος της Ζάμπουρδας [Καλινδέρη: Γραπτά Μνημεία, σελ. 61] καταγραφομένη εκεί ως «Γριάτζιανη».
Πόθεν έλκει άραγε την ονομασίαν της η λέξις;
Ο Χαρίσιος Μεγδάνης [Καλινδέρη: ενθ’ ανωτέρω σελ. 18] υποστηρίζει σχετικώς τα ακόλουθα εις την «Απογραφικήν Έκθεσίν» του: «Ο Καίσαρ…έκτισε και μίαν πόλιν εις την υπωρίαν του Πιερίου ως 2 ώρας πλησίον των Σερβίων και την έδωκεν το όνομα να λέγεται Γρατζιανή και ήδη Παλαιογρατζιανή τα ερείπειά της.»
Όπως εν τούτοις ως προς το Βελβεντό, τοιουτοτρόπως και με την ονομασίαν της Γρατσιάνης, δεν φαίνεται επιτυγχάνουσα η ερμηνεία του Μεγδάνη Διότι ουδαμόθεν υποστηρίζονται τα υπ’ αυτού αναγραφόμενα. Και επικαλείται μεν ο Μεγδάνης τον Αλεξανδρινόν ιστοριογράφον Αππιανόν προς υποστήριξιν της γνώμης του, αλλ’ ο τελευταίος ούτος ομιλεί, πράγματι περί ανταμοιβών προς τους συναγωνισθέντας μετά του Κάισαρος με χορηγήσεις γαιών και υποστατικών προς αυτούς μετά την νίκην του εις τους Φιλίππους κατά του Βρούτου και Κασσίου, αλλ’ ουδέν το συγκεκριμένον καθορίζει περί των τοιούτων διανομών και χορηγήσεων. Και (όπερ εδώ κυρίως μας ενδιαφέρει ) ουδόλως ομιλεί περί Γρατσάνης ως υπό του Καίσαρος κτισθείσης. Πρόκειται συνεπώς περί υποθέσεων ανυποστήρικτων.
Πιθανωτέρα εμφανίζεται η εκδοχή – υπόθεσις και αύτη – κατά την οποίαν η ονομασία της προήλθε και εις την περίπτωσιν αυτήν από την ονομασίαν των κατοίκων της. Θέλομεν δηλονότι να υποστηρίξωμεν ότι οι κάτοικοί της, διότι ακριβώς προήρχοντο από τας διακεκριμένας αρχαίας Φυλακάς, που ανήκον εις την αρχαίαν «Γκραίτσιαν» (την Ελλάδα) ελέγοντο πιθανώς, αλλά και ήσαν, «Γραιτσιανή» (κατά το Παλατιανοί, Βελβεντηνοί κτλ), εξού και ο συνοικισμός των απεκλήθη «Γκραιτσιανή» και συναφώς «Γκράτζιανη» και σήμερον Γρατσιάνη. Αυτή μας φαίνεται ή μάλλον ενδεικνυομένη εξήγησις. Μέχρις ότου βέβαια νεώτερα, μάλλον πειστικά διάφορα όλως δεδομένα ανακαλυφθούν.
Οπωσδήποτε, η Γρατσιάνη ήτο εκτισμένη επί της προς το Βελβεντό δεξιάς πλευράς του ομωνύμου καταστρεπτικού λάκκου, της οποίας τα ερείπια σώζονται και μέχρι σήμερον, εν ώ αι εκκλησίαι, της παραμένουν κατά το μάλλον ή ήττον ανέπαφοι ή επισκευασμέναι. Λειτουργούμεναι πάντως ανελλιπώς από τους κατοίκους μας μέχρι του νυν. Και ιδιαίτατα ο κεντρικός Ναός του Αγίου Δημητρίου, πανηγυρικώς, με την πάνδημον συμμετοχήν του Βελβεντού, κατά την εορτήν της Μεσοπεντηκοστής,
παλαιότερον δε και την Δευτέραν ημέραν του Πάσχα. Εις σταθεράν μνήμην της προελεύσεως του μεγίστου τμήματος του πληθυσμού εκ της Γρατσιάνης.
Μεγίστη ήτο η απόδοσις των καλλιεργησίμων εκτάσεων αύτης εις δημητριακά εν γένει και εις σταφυλάς. Αλλά και εις όσπρια (και ειδικώς εις φασόλια) δεδομένου του ποτιστικού νερού του κατερχομένου από τον ανωτέρω λάκκον. Ευδοκίμως επίσης (αλλ’ όχι σήμερον επικερδώς) καλλιεργείται εις τας γαίας της και ο καπνός.
Ανήκεν επί τουρκοκρατίας εις Μπέηδες η Γρατσιάνη. Αλλ’ απηλλοτριώθησαν αι εκτάσεις της μετά την απελευθέρωσίν μας από του τουρκικού ζυγού. Δυστυχώς κατά τρόπον σκανδαλωδέστατα άνισον εν σχέσει προς τον πληθυσμόν και τας διανεμητέας επί τούτω θέσεις, μεταξύ Βελβεντού, Παλαιογρατσάνου και Μασκοχωρίου.
Η τοιαύτη δε ανισότης εξήχθη εις απίστευτον και ανυπόφορον βαθμόν κυρίως ως προς την προέκτασιν των περιοχών των τριών τούτων μεριδιούχων. Το Παλαιογράτσανον οίφνης φυσικήν αυτού προέκτασιν έχει την βορείαν πλευράν των Καρυών, το δε Μασκοχώριον την Νοτίαν, την προς τα Σέρβια πλευράν αυτών. Εν ω το Βελβεντό φυσικήν αυτού προέκτασιν έχει την Παλαιόχωραν, την οποίαν άλλως είχεν οπωσδήποτε υπό την κατοχήν του από αρχαιοτάτων ήδη χρόνων. Εδόθησαν εν τούτοις γαίαι εις τους Παλαιογρατσανίτας επί της απαραγράπτου υπέρ του Βελβεντού Παλαιόχωρας! Εις τρόπον ώστε αι και σήμερον υπό των Βελβεντινών λειτουργούμεναι Εκκλησίαι της Γρατσάνης να φέρονται, κατά περιοχήν, διεκδικούμεναι, από το Παλαιογράτσανον!!! Ουδέποτε αδικία κατεστρώθη τόσον φρικιαστικώς οδυνηρά, όσον η κατάφορος αυτή καταπάτησις κεκτημένων δικαίων!...
Οι Τούρκοι θα ήσαν, μα την αλήθεια περισσότερον διακριτικοί από τους αλάστορας εκείνους απευθύνους, που διέπραξαν το τερατώδες αυτό ανοσιούργημα. Και δεν είναι μόνον η στένωσις αυτή, η από μεσημβρίας, που καταδικάζει εις πλήρη ασφυξίαν το ωραίο μας Βελβεντό. (Αρκεί να μνημονεύσωμεν ότι μεσολαβούντος ήδη του λάκκου Αβουζιανής, τα όρια του περικλείονται νοτίως από την θέσιν «Πέτρες». Συνεπώς χαράσσονται τοιουτοτρόπως τα μεσημβρινά μας όρια επί τα κράσπεδα σχεδόν των οικιών μας!!!...) Δεν είναι λοιπόν αυτά μόνον τα τραγικώς εκπληκτικά. Έχομεν και τα κολόβωμα της περιοχής μας από δυσμών! Υθέρ των κατοίκων Σερβίων, ως προς τα Ημήρ Τσιαήρ. Υπέρ των κατοίκων Ιμέρας (Χεϊμπελή) ως προς την Μπορόνιτσαν!! Συμφορά ανήκουστος. Και συμπεριφορά αυτόχρημα εγκληματική διά το άξιον καλλιτέρας τύχης ονομαστό μας Βελβεντό!.. Αλλ’ ας κλείσωμεν την αποφράδα αυτήν σελίδα ανοίγοντες νέαν τοιαύτην.
Πλείστα όσα μαρμάρινο αρχαία λείψανα περιθέουσι την έκτασιν της Γρατσιάνης προς Ανατολάς. Όχι προ πολλών ετών το ρεύμα του ομωνύμου λάκκου, εγγύς του εξωκκλησίου Άγιος Γεώργιος, είχεν αποκαλύψη σειράν τριών βαθμίδων ωραιοτάτης κλίμακος μαρμαρίνης. Ο σείρων αφ’ ετέρου τας γραμμάς αυτάς είχε πρότινων ετών την ευτυχίαν να ανέλθη μετά του τότε Προέδρου της Κοινότητος Βελβεντού κ. Αντ. Ζαχαριάδου επί του λόφου, ένθα το εξωκλήσιον Παναγία «του Τσελεπήσιου» κατερειπωμένου τότε εις το «Παλαίκαστρο» τουτέστι της Γρατσάνης. Ένα θάμβος άρρητον κατηύγασε τους οφθαλμούς μας, όταν επλησιάσαμεν προς τα ερείπεια του Ναού ευθύς αμέσως. Θραύσματα κατάλευκα κιόνων, λείψανα παλλεύκων πλακών, θρύμματα περιστυλίων κτλ, κτλ. κατέκειντο φύρδην μύγδην εντός ευρέως βόθρου, το πεπτωκός αλλά κατάδηλον μεγαλείον των οποίων δεν μας επέτρεπε να τα αποχωρισθώμεν ευκόλως. Κατά το επόμενον έτος εχορηγήθη η ευκαιρία εις τον γράφοντα να ανέλθη εκ νέου επί του «Παλαοιοκάστρου» μετά του Μάρκου Παπασπανού και τινών εργατών μετά υποζυγίων προς περισυλλογήν και μετακόμησιν εις τον περίβολον της Αστικής Σχολής Βελβεντού των σωζωμένων, ως
άνω, υπολειμμάτων. Ματαία προσπάθεια! Φιλόθρησκοι γυναικούλες είχον ανοικοδομήση την εκκλησίαν της Παναγίας. Και ουδέν ίχνος μαρμάρινον πλέον εξωράιζε το περιβάλλον! Είχεν ασπλάγεω: ταφή υπό τα θεμέλια όλος ο θραυσμένος, έστω, μαρμάρινος εκείνος θησαυρός, ο επί του Παλαιοκάστρου της Γρατσάνης!
Λείψανα μαρμάρινα κιόνων και πλακών ενεπιγράφων σώζονται και εις τον περίβολον του Αγίου Δημητρίου σήμερον. Αλλά την φθοράν του πανδαμάτορος χρόνου συνεπλήρωσεν εδώ και η άλογος ανοικοδομητική μανία των επιδιορθωτών του περιβόλου της Εκκλησίας. Πολλά τοιαύτα λείψανα πλακών εδιχοτομήθησαν, ή ετριχοτομήθησαν κατά τας ανάγκας του εκάστοτε κτίστου… Και τοιουτοτρόπως η απαραίτητος δυαδική συνομοσία των α π λ ο ϊ κ ώ ν μετά των α δ ι α φ ό ρ ω ν εκ των «επαϊόντων» συμπληρώνει εκάστοτε την ολικήν εξαφάνισιν των αρχαίων μνημείων μας.
Θίγομεν οπωσδήποτε τοιουτοτρόπως την περιοχήν των ωραίων Φυλακών, διά την μελέτην των οποίων ενδιαφέρει να ασχοληθώμεν ιδιαιτέρως.
Ι.Γ.Α.

ΑΡΧΙΖΟΥΝ ΟΙ ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΣΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΒΕΛΒΕΝΤΟΥ


ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ!!!!
Αρχίζουν οι εγγραφές στο Ωδείο Βελβεντού με τα παρακάτω τμήματα: κιθάρας, πιάνου, φλογέρας, σαξόφωνου, κλαρίνου, τυμπάνων, φλάουτου, βιολιού, ακορντεόν, μπουζουκιού, μονωδίας, βυζαντινής μουσικής, προπαιδείας & θεωρίας.

Την Δευτέρα 17 Σεπτεμβρίου από τις 5:30 έως τις 8:30 μ.μ. στο Πνευματικό Κέντρο θα δοθεί το πρόγραμμα των μαθημάτων του Ωδείου για τη νέα χρονιά.

Τα μαθήματα του παιδικού χορευτικού τμήματος αρχίσουν το Σάββατο 15 Σεπτεμβρίου την ίδια ώρα με πέρυσι. Στο χορευτικό μπορούν να εγγραφούν παιδιά πάνω από 4 ετών.

Τα μαθήματα του εφηβικού τμήματος του Χορευτικού του ΜΟΒ θα αρχίσουν το Σάββατο 15 Σεπτεμβρίου την ίδια ώρα με πέρυσι.

Για περισσότερες πληροφορίες και εγγραφές καθημερινά στο γραφείο του ΜΟΒ.
Ώρες εγγραφών:18:00 μ.μ-21:00 μ.μ.
Τηλέφωνο: 24640 31088

Εφημερίδα Αύγουστος 2012


Εφημερίδα Ιούλιος 2012


Κυριακή 9 Σεπτεμβρίου 2012

Το καλοκαίρι στο Βελβεντό μυρίζει ροδάκινο


Στο τραπέζι με το Δειπνοσοφιστή

Το καλοκαίρι στο Βελβεντό μυρίζει ροδάκινο. Κάθε του μέρα, από το χάραμα ως το βασίλεμά της, ανεβαίνει, ανοίγει, μεγάλη ευχή πάνω στις ροδακινιές. Ποικιλία ήχων, πανδαισία χρωμάτων, χαρακτηριστικά τοπία ροδακινοχώραφων παραλίμνιων και ημιορεινών συνθέτουν το βελβεντινό καλοκαίρι. Πρωταγωνιστής το ροδάκινο. Ένα από τα θαύματα του θέρους και του ήλιου, με το βελούδινο δέρμα του, τις καμπύλες του, τη ζουμερή του σάρκα, το άρωμά του. Που βάφει ροζ και φούξια θάλασσες με ροδακινιές στον κάμπο την άνοιξη και τον μεθάει με τ’ άρωμά του που ανοίγει στον άνεμο, το καλοκαίρι. Τις μοναδικές αρετές του τις ξετυλίγει στο στόμα μας: γεύση που ισορροπεί ανάμεσα στο γλυκό και στο ξινό, σάρκα λευκή ή κίτρινη, φυλακή του ήλιου.


Πατρίδα του η μακρινή Κίνα. Ταξίδεψε ως την Ελλάδα με τους Έλληνες στρατιώτες του Μ. Αλεξάνδρου κατά την επιστροφή τους από την Ινδία ή από τους Ρωμαίους στρατιώτες στα πρώτα χρόνια της Ρωμαϊκής Κυριαρχίας. Οι Αρχαίοι Κινέζοι λάτρευαν το ροδάκινο που συμβόλιζε γι’ αυτούς την αθανασία. Αποτελούσε πηγή έμπνευσης για ποιητές, ζωγράφους, γλύπτες. Μια ιστορία για το ροδάκινο λέει πως ο Λουδοβίκος 14ος λάτρευε αυτό το φρούτο και ο κηπουρός του για να τον ικανοποιήσει, φύτεψε στις Βερσαλλίες πάνω από τριάντα διαφορετικές ποικιλίες. Την ίδια εκείνη εποχή, σύμφωνα με τον Αλέξανδρο Δουμά, ένας παλιός στρατιωτικός, έπειτα από πολλούς τραυματισμούς, αποσύρθηκε και άρχισε να ασχολείται με την κηπουρική και να αναπτύσσει την καλλιέργεια της ροδακινιάς στο Μοντρέιγ. Όταν άκουσε ότι ο Λουδοβίκος 14ος κυνηγούσε εκεί κοντά, του έστειλε δώδεκα υπέροχα ροδάκινα για το τραπέζι του. Γοητευμένος, ο Λουδοβίκος 14ος θέλησε να δει τα δέντρα που έκαναν τόσο υπέροχους καρπούς και αντάμειψε τον αξιωματικό με ισόβια σύνταξη και με το προνόμιο να παρουσιάζει κάθε χρόνο στις Βερσαλλίες ένα πανέρι γεμάτο από τα ωραιότερα ροδάκινα του Μοντρέιγ. Προικισμένος στις δημόσιες σχέσεις ο αξιωματικός!!!



Στο Βελβεντό, η καλλιέργεια της ροδακινιάς αναφέρεται, για πρώτη φορά, από τον Πουκεβίλ στις αρχές του 18ου αιώνα. Οι παππούδες μας θυμούνται τη ροδακινιά σαν αυτοφυές δέντρο μαζί με τη βερικοκιά (ζερντελιά), την κορομηλιά (τζιρνικιά), τη δαμασκηνιά και την απιδιά (κασλιά). Τα ροδάκινα τα χρησιμοποιούσαν για τη συμπλήρωση της διατροφής τους σα φρέσκα φρούτα ή αποξηραμένα και μαρμελάδες. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν ποικιλίες. Όλα τα δέντρα ήταν σπορόφυτα γνωστά μέχρι σήμερα σαν αγριοροδάκινα. Από τότε το οπωροφόρο αυτό δέντρο πρωταγωνιστεί στην καθημερινότητα των βελβεντινών και ιδιαίτερα το καλοκαίρι που γίνεται η συγκομιδή του. Από το πρωινό ξύπνημα, τα πήγαινε –έλα ανάμεσα στις σειρές των δέντρων, τη δροσιά των χόρτων ξύπνημα της ψυχής στα κοιμισμένα βλέφαρα και στα αχτένιστα τσουλούφια, τη συγκομιδή του καρπού, το αράδιασμα, το διάλειμμα για το ψωμοτύρι συνοδευόμενο από ροδάκινο «ζούλα» στη σκιά της ροδακινιάς που το πρόσφερε, μέχρι την παράδοση στους Συνεταιρισμούς, το κλείσιμο καλής τιμής στις αγορές, την αγωνία για την ξαφνική καλοκαιρινή μπόρα, την κουβέντα στο καφενείο για την ποιότητα της παραγωγής.

Ροδάκινο, καλλιέργεια, φροντίδα, οικονομία, ευημερία, αγωνία, άγχος, καιρικές συνθήκες, συγκομιδή, χαρά.

Αισθάνομαι τυχερός άνθρωπος που σαν παιδί μύρισα, γεύτηκα, έζησα όλες τις χαρές και τις λύπες του κύκλου παραγωγής του αγαπημένου μας καρπού. Μόνο έτσι μπορείς να εκτιμήσεις την αξία των δώρων της φύσης. Νιώθω ευγνωμοσύνη που οι γονείς μας, μας «έβαλαν» μέσα σ’ αυτόν τον κύκλο της φύσης. Που παρακολουθούσαμε μαζί τους το μεγάλωμα του φυτού, που συμμετείχαμε στις εργασίες της καλλιέργειάς του, στο μόχθο, την αγωνία για τις βροχές, τις ζέστες, τους
ρυθμούς των ποτισμάτων, τις ασθένειες. Που μαθαίναμε να ξεχωρίζουμε τις ποικιλίες του καρπού με τα παράξενα και εξωτικά ονόματα: Ελμπέρτες, Μαστοί της Αφροδίτης, Χαλ, Καρντινάλ, Ντίξερεντ, Ρεντ Χάβεν, Φερ Χάβεν, Σαν Κρεστ, Σαν Κλάουντ, Φαγιέτ, Μαρία Μπιάνκα κ. ά. Που νιώθουμε προνομιούχοι αφόταν μάθαμε να κλαδεύουμε, να καταπολεμούμε ασθένειες και σοφότεροι από όταν νιώσαμε πως από ένα μικρό φούξια λουλουδάκι φτάνουμε στο βαθυπράσινο πρώιμο καρπό έως ότου λίγο μετά το τέλος της άνοιξης υποχωρήσει και η τελευταία πρασινάδα και τα βελούδινα φρούτα κοκκινίσουν και μελώσουν. Που μάθαμε να σεβόμαστε το χρόνο, τις εποχές, τις ανάγκες του φυτού και να αντιλαμβανόμαστε και τα ωφέλιμα και τα βλαβερά ενός κήπου – χωραφιού - γης σαν μέρος του ίδιου οικοσυστήματος, του μαγικού παιχνιδιού της ζωής-θανάτου-ζωής.

«..Άλλαζες με τα χέρια σου τις εποχές…»
Το αγαπάμε το ροδάκινο. Έδωσε και δίνει ζωή στον τόπο μας. Η παρουσία του βοήθησε και στην εξέλιξη της καλλιέργειάς του και στην ευημερία των ανθρώπων.
Κάθε καλοκαίρι, στους οπωρώνες, στην καλλιεργημένη φύση, η περιπέτεια φυτών και ανθρώπων δημιουργών, μια διαρκής σύλληψη και γέννα μας προσκαλεί σε μια ανεπανάληπτη γιορτή.
Καλή συγκομιδή Αγαπητοί μας ροδακινοπαραγωγοί.

Υ.Γ.
Ερώτηση: Γιατί πρέπει να τρώω κάθε μέρα ροδάκινο;
Απάντηση: Επειδή είναι έχει λίγες θερμίδες, 52 θερμίδες/100 gr, πολύ νερό 89%, 10% σάκχαρα. Είναι πλούσιο σε Μαγνήσιο, Ασβέστιο, Κάλιο. Επειδή έχει βιταμίνες Α,Β και C. Επειδή διευκολύνει την πέψη, είναι διουρητικό και δίνει φρεσκάδα και ευεξία στον οργανισμό. Επειδή είναι στην εποχή του και είναι προικισμένο μ’ όλα της τα δώρα σε γεύση, άρωμα, θρεπτικά συστατικά!
* «Ιστορική Ανασκόπηση της Ροδακινοκαλλιέργειας στο Βελβεντό» Ι.Α. Χατζηχαρίση
* Επίμονος κηπουρός Σ. Τσιχλιάς

ΟΜΟΤΡΑΠΕΖΟΣ